Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Başkanı Muharrem Akkaya'ya, hapse mahkûm edilen ve bu cezanın kesinleşmesi durumunda siyasi yasaklı hâle gelecek olan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun cumhurbaşkanı adaylığı ile ilgili ihtimalleri açıkladı. Muharrem Akkaya, cumhurbaşkanı seçilen kişinin, seçimin ardından hakkında 'siyasi yasak' kararı çıktığında kazansa dahi mazbata verilemeyeceğini ancak seçimin yenileneceğini kaydetti. İşe Habertürk yazarı Kübra Par'ın İmamoğlu'na verilen cezaların ardından tartışılan 'cumhurbaşkanı adaylığı' konusuyla ilgili YSK Başkanı Akkaya'ya sorduğu sorular ve aldığı cevaplar:
Adaylık süreci kesinleştikten sonra ...
Soru: Merhaba Muharrem Bey. Malum Ekrem İmamoğlu ile ilgili bir mahkeme kararı ve yargı süreci var. Aday olacak mı bilmiyoruz ama ben genel prensipleri sorayım. Bir cumhurbaşkanı adayı, seçim takvimi açıklandıktan ve adaylığı YSK tarafından resmen kabul edildikten sonra siyasi yasaklı hale gelirse adaylığı düşer mi? Öyle bir durumda onu aday gösteren parti veya partiler yerine farklı bir ismi aday gösterebilir mi?
YSK Başkanı Muharrem Akkaya: Yaşanacak süreçlere bağlı Kübra Hanım. Adaylık süreci kesinleşmeden cezası kesinleşirse yerine başka bir aday gösterebilirler. Fakat kesinleştikten sonra listeye dokunmamız mümkün değil. Seçime girer ama kazansa bile mazbatası verilmez.
Seçim sırasında onanırsa adaylığı düşmez
Soru: Adayken ceza alırsa adaylığı düşmez mi?
YSK Başkanı Muharrem Akkaya: Hayır adaylığı düşmez, isterse yarışabilir ama seçilmesi durumunda mazbatası verilmez. Bunun yaşanmış örnekleri de var. Mesela en son Ceylanpınar Belediye Başkanı 2019’da seçilmişti ama seçildikten sonra hakkında yargı kararı olduğu için mazbatasını iptal ettik. Muhtarlık seçimlerinde de bu sıklıkla yaşanabiliyor.
"Mazbata alamaz ama seçimler yenilenir"
Soru: Peki o durumda seçimi kim kazanıyor?
YSK Başkanı Muharrem Akkaya: İkinci en çok oyu alana mazbata veriyoruz. (Röportajımız yayınlandıktan sonra Muharrem Akkaya arayarak bu sorunun yanıtını revize etti ve şu cümleleri ekledi) Belediye Başkanları seçiminde ikinci en çok oyu alan kazanıyor fakat Cumhurbaşkanı seçimi belediye başkanı gibi değil. İkinci en çok oy alana mazbata verilmez çünkü yüzde 50+1 şartı var. Cumhurbaşkanı seçilebilmek için tek aday bile olsa oyların yüzde 50+1’ini alması gerekir. Yani iki adaydan biri seçim takvimi açıklandıktan sonra ceza alırsa seçimi kazansa bile mazbatası verilmez ve seçimler yenilenir. 45. günü takip eden ilk Pazar gününde yeniden Cumhurbaşkanı seçimi yapılır.
Tek aday kalırsa yine yüzde 51 şart...
Soru: Diyelim sadece iki cumhurbaşkanı adayı yarışıyor. Biriyle ilgili siyasi yasak kararı çıkarsa ve o kişi yarıştan çekildiğini açıklarsa kalan aday tek başına yarışabilir mi?
YSK Başkanı Muharrem Akkaya: Evet, o durumda tek adayla referandum şeklinde yapıyoruz. Tek aday da olsa yine en az yüzde 50+1 oy alması gerekiyor. Kanunda özellikle ikinci tur için bu açıkça yazılmış, "Tek aday kalırsa referandum şeklinde yapılır" diye…
Soru: İlk turda yaşanırsa?
YSK Başkanı Muharrem Akkaya: Tabii yine aynı şekilde 50+1’i alması gerekir.
Tek aday yüzde 51'i yakalayamazsa
Soru: Yani örneğin Erdoğan tek başına kalırsa “Cumhurbaşkanı olmasına ‘Evet’ mi yoksa ‘Hayır’ mı referandumuna dönüşüyor. Peki yüzde 50+1’i yakalayamazsa ne oluyor?
YSK Başkanı Muharrem Akkaya: O durumda seçilemez. Yeni bir süreç başlar.
Ceza alan kişi yarıştan çekilebilir
Soru: Daha iyi anlaşılsın diye soracağım. Resmen adayken ceza alan kişinin adaylıktan çekilme hakkı var değil mi?
YSK Başkanı Muharrem Akkaya: Tabii çekilebilir. Tamamen iradi bir durum. İsterse yarışabilir ama seçilirse mazbata alamaz.
Koltuğa oturduktan sonra ceza onanırsa...
Soru: Mahkeme kararı seçim sonrası kesinleşirse ne olur? Diyelim hakkında yargı süreci devam eden aday seçildi, cumhurbaşkanı olarak yemin edip göreve başladı ve 2 ay sonra siyasi yasak kararı kesinleşti, o durumda ne olur?
YSK Başkanı Muharrem Akkaya: Öncelikle o durumda olay bizden yani YSK’dan çıkmış oluyor. Karar mercii TBMM’dir. Fakat Cumhurbaşkanlığı dokunulmazlığı ve sorumsuzluğu olduğu için etkilenmez, dönem sonuna bırakılır. Milletvekillerinin de çok başına geliyor biliyorsunuz. Anayasa’daki istisnai hükümler dışında milletvekilliği düşmüyor.