Arş. Gör. Ekin Çevik, 21-22 Haziran’da yapılacak YKS öncesi öğrencilerin sıkça başvurduğu kahve ve enerji içecekleri hakkında açıklamalarda bulundu. Kafeinin bilişsel performansı artırabileceğini, ancak aşırı tüketiminin sınav sırasında çarpıntı, kaygı ve ani yorgunluğa yol açabileceğini belirtti.
Arş. Gör. Ekin Çevik, Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) öncesinde öğrencilerin uyanıklık ve odaklanma için tercih ettiği kafeinli içecekler konusunda önemli uyarılarda bulundu.
Kafeinin dünya çapında en yaygın kullanılan merkezi sinir sistemi uyarıcısı olduğunu vurgulayan Çevik, dünya nüfusunun %80’inden fazlasının kafein tükettiğini ve en çok kahve, çay, enerji içecekleri ve meşrubatların tercih edildiğini söyledi. Çevik, kafeinin adenozin kimyasalını bloke ederek yorgunluk hissini geçici olarak azalttığını, böylece kısa süreli uyanıklık ve odaklanma sağladığını belirtti. Ancak, “Kahve ve enerji içecekleri enerji sağlamaz, sadece yorgunluk hissini bastırır. Gerçek enerji, vücudun besinlerden aldığı yakıttır” dedi. Kafeinin etkisinin 15-30 dakika içinde başladığını ve birkaç saat sürdüğünü ekledi.
ENERJİ İÇECEKLERİNDE TAURİN VE ŞEKER RİSKİ
Enerji içeceklerinde kafeine ek olarak bulunan taurinin, sinir sistemini dengeleyici bir rol oynadığını ifade eden Çevik, yüksek dozlarda taurinin yorgunluk ve kaygı yaratabileceğini belirtti. Ayrıca, enerji içecekleri ve bazı hazır kahvelerin yüksek şeker içeriğinin, sınav sırasında ani kan şekeri düşüşüne (crash) neden olabileceğini, bu durumun da yorgunluk, sinirlilik ve odaklanma kaybına yol açabileceğini vurguladı. “Bu çöküş, enerji içeceklerinde kafein ve şekerin birleşimiyle daha şiddetli hissedilir” dedi.
GÜVENLİ KAFEİN TÜKETİMİ: GÜNDE 400 MG SINIRI
Güvenli kafein tüketiminin yetişkinlerde günde 400 mg (2-3 kupa filtre kahve) ile sınırlı olduğunu belirten Çevik, kalp ritim bozukluğu, hipertansiyon veya anksiyete gibi sorunları olanlarda bu miktarın 100-200 mg’ye düşürülmesi gerektiğini söyledi. Sağlıklı bireyler için 200-300 mg kafeinin (1-2 kupa filtre kahve veya 2-3 fincan Türk kahvesi) bilişsel işlevleri desteklediğini ifade etti. Enerji içeceklerinin 80-320 mg kafein ve yüksek şeker içerdiğini, bu nedenle düzenli tüketiminin önerilmediğini vurguladı. Çevik, kafeinin sınavdan en az 1 saat önce, tok karnına alınmasını tavsiye etti.
AŞIRI KAFEİNİN SINAV PERFORMANSINA ZARARI
Aşırı kafein tüketiminin sınav sırasında çarpıntı, terleme, huzursuzluk ve kaygı gibi etkiler yaratabileceğini belirten Çevik, enerji içeceklerinin bilinçsiz kullanımının odaklanmayı zorlaştırabileceğini söyledi.
Uzun vadede kafein, şeker ve uyarıcı maddelerin uyku düzenini bozabileceğini, stres hormonlarını artırabileceğini ve öğrenme kalitesini düşürebileceğini ekledi.
Özellikle çocuklar ve gençlerde kafein ve taurinin kalp atış hızı ile kan basıncını artırabileceğini, bu nedenle birçok ülkede enerji içeceklerinin küçük yaştakilere satışının kısıtlandığını belirtti. Çevik, öğrencileri sınav öncesi kafein tüketiminde bilinçli olmaya çağırarak, sağlıklı beslenme ve yeterli uykunun bilişsel performans için daha etkili olduğunu hatırlattı.