CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal, Cumhurbaşkanlığı Aday Ofisi ve parti programı çalışmaları kapsamında bulunduğu Şanlıurfa’da kırmızı mercimek üreticisinin yaşadığı sorunları gündeme taşıdı.ŞANLIURFA (İGFA) - 2024 yılı verilerine göre Türkiye’de üretilen 405 bin ton kırmızı mercimeğin yüzde 44’ünün Şanlıurfa’da, yüzde 27’sinin ise Diyarbakır’da gerçekleştirildiğini belirten Sarıbal, “AKP iktidarının tarım politikaları, üreticiyi korumak yerine piyasanın insafına terk ediyor. Toprak Mahsulleri Ofisi 2023 ve 2024 yıllarında kırmızı mercimek için alım fiyatı bile açıklamaktan imtina etti. Ne destek var, ne müdahale… Üretici adeta kaderine terk edildi. 2024 yılında Türkiye’nin mercimek üretimi 424 bin ton, iç tüketim ise 454 bin ton. Aradaki açık ithalatla kapatılıyor. Bu ithalat, çiftçimize değil Kanada çiftçisine kazandırıyor. AKP döneminde toplam 7,4 milyon ton mercimek ithal edildi, bunun Türkiye’ye maliyeti 5,1 milyar dolar. Sadece 2025 yılının Ocak-Mayıs döneminde yapılan ithalat miktarı 256 bin tona ulaştı, bu rakam önceki yılların aynı dönemlerine göre oldukça yüksek bir seviyede” dedi.
MALİYET 40 TL, FİYAT 35 TL: ÇİFTÇİ ZARARINA ÜRETİM YAPIYOR!
TMO’nun 2022 yılında kabuklu kırmızı mercimek için kilogram başına 15 TL alım fiyatı açıkladığını ancak 2023 ve 2024’te, yapılan tüm uyarılara rağmen herhangi bir alım fiyatı açıklamadığını dile getiren Sarıbal, “Bu durum, üreticinin ürününü maliyetinin ve enflasyonun altında kalan fiyatlarla satmak zorunda kalmasına yol açtı. Bu yıl hasat 15-30 Mayıs tarihlerinde yapıldı. Ancak kuraklık ve don olayları, kuru tarım alanlarında hasadı neredeyse imkansız hale getirdi. Sulu tarım bölgelerinde ise üretici ve sivil toplum kuruluşlarının hesaplamalarına göre dekar başına maliyet 8 bin TL’ye ulaştı. Verimin 200-250 kilogram arasında değiştiği dikkate alındığında, kabuklu kırmızı mercimeğin üretim maliyeti kilogram başına 30-40 TL’ye denk geliyor. Bugün piyasa fiyatları 35-40 TL/kg bandında seyrediyor. Bu tablo, üreticinin kar edemeyeceğini hatta maliyetini dahi karşılamakta zorlanacağını gösteriyor. Üretici adeta serbest piyasanın insafına terk edilmiş durumda” dedi.
ÜRETİM 150 BİN TONA GERİLEYEBİLİR
TÜİK’in 2025 yılı için açıkladığı birinci tahmine göre kırmızı mercimek üretiminde yüzde 16 oranında düşüş beklendiğini ve rekoltenin 340 bin ton civarında öngörüldüğünü ifade eden Sarıbal, “Ancak sahadan gelen bilgiler, tablonun çok daha vahim olduğunu ortaya koyuyor. Yaşanan don olayları ve kuraklık nedeniyle özellikle kuru tarım alanlarında hasat yapılamadı. Ziraat Odaları, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde mercimekte yüzde 80’e varan verim kayıpları yaşandığını bildiriyor. Bu durum, üretimdeki düşüşün TÜİK tahmininin çok üzerinde olabileceğine işaret ediyor. Sahadaki veriler, 2025 rekoltesinin 150 bin ton civarına kadar gerileyebileceğini gösteriyor” diye konuştu.
ÜRETİCİYE ENGEL, İTHALATA DAVETİYE!
023 yılında kırmızı mercimeğin “ihracı kayda bağlı ürün” ilan edilerek üreticinin ihracat kanallarının kapatıldığını vurgulayan Sarıbal, “Yani üreticiye ‘ekme, satma; ithalatçıya, ‘buyur kardeşim, kazan’ deniyor! Geçmişte uygulanan ve nadas alanlarının üretime kazandırılmasını amaçlayan yöntemler yeniden hayata geçirilmelidir. Özellikle su kaynaklarının kısıtlı olduğu bölgelerde mercimek tarımı teşvik edilerek bu alanların etkin kullanımı sağlanmalıdır. Bölgeye uyumlu yerel mercimek çeşitlerinin sürekliliği sağlanmalı; bu çeşitlerin verim ve dayanıklılık açısından geliştirilmesine yönelik araştırma ve çalışmalar desteklenmelidir. Üretimde kullanılan gübre, tohum, mazot gibi temel girdilerin fiyatları denetim altına alınarak çiftçinin mali yükü azaltılmalıdır. Ürün alım ve pazarlama işlevi görecek müdahale kuruluşları kurulmalı ya da mevcut yapılar etkinleştirilmelidir. Bakliyat ithalatına izin verilmemelidir” dedi.