Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), reel sektörün döviz talebinde düşüş olduğunu, net ihracatçı firmaların döviz satıcısı konumuna geçtiğini bildirdi. Net ithalatçı firmaların döviz talebi ise ithalat ödemeleriyle belirleyici olmaya devam ediyor.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) blog sayfası Merkezin Güncesi’nde yayımlanan “Reel Sektörün Döviz Talebi Gelişmeleri” başlıklı analiz, firmaların döviz talebindeki değişimleri mercek altına aldı.
2021 Ocak-2025 Mayıs dönemini kapsayan analiz, firmaların döviz talebinin azaldığını ve reel sektörün son bir yılda net döviz satıcısı konumuna geçtiğini ortaya koydu.
Analize göre, firmaların yabancı para (YP) mevduatlarının toplam mevduat içindeki payı, parasal sıkılaşma ile birlikte 2023 Haziran’daki yüzde 60,7 seviyesinden 2025 Haziran’da yüzde 35’e geriledi. Bu düşüş, firmaların döviz biriktirme eğiliminin zayıfladığını gösterdi. Döviz talebindeki yavaşlama, firmaların spot ve vadeli piyasalardaki döviz işlemleri, dış ticaret gelirleri ve YP kredi kullanımları dikkate alınarak hesaplanan döviz akımı verilerinde daha net görülürken, pozitif döviz akımı, firmanın döviz biriktirdiğini; negatif akım ise döviz stokunu azalttığı ifade edildi.
İHRACATÇI VE İTHALATÇI FİRMALAR ARASINDAKİ FARK
Döviz talebindeki zayıflamanın temel kaynağı net ihracatçı firmalar. Sıkılaşma döneminde ihracat ve YP kredi kullanımı artsa da, bu firmaların döviz satışlarının artmasıyla döviz akımı azaldı.
Net ithalatçı firmaların döviz akımı ise negatif ve yatay seyrederek, döviz ihtiyaçlarının önceki döneme benzer şekilde devam ettiğini gösteriyor. 2021-2023 döneminde ithalatçı firmaların döviz alımlarındaki payı yüzde 57 iken, bu oran parasal sıkılaşma ile yüzde 65’e yükseldi. Bu, döviz talebinde ithalat ödemelerinin daha belirleyici olduğunu ortaya koydu.
Analizde son 12 ayda döviz alımı fazla olan sektörlerin enerji, otomobil ticareti, demir-çelik, kimya ve telekomünikasyon gibi ithalatçı sektörler olduğu belritildi.