CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal, ayçiçeği hasadı başlarken kuraklık nedeniyle düşen rekolte, yetersiz alım fiyatları ve ithalata dayalı politikaları eleştirdi. Trakyabirlik’in 28 TL’lik avans fiyatının üreticinin emeğini karşılamadığını belirten Sarıbal, 2025’te ithalat faturasının 1,5 milyar doları aştığını vurguladı ve kuraklık zararları için acil destek talep etti.
TÜİK’in 2025 için 2,3 milyon ton üretim tahmininin iyimser olduğunu, özellikle Trakya’da verimin bazı bölgelerde dekara 100 kilograma kadar düştüğünü ifade etti.
“Türkiye ortalaması dekara 200 kilogramken, bu yıl Trakya’da hasat erkene çekildi, çiftçi çaresiz bırakıldı” dedi.
“28 TL’LİK FİYAT ZARAR ETTİRİYOR”
Trakyabirlik’in 28 TL olarak açıkladığı avans alım fiyatını değerlendiren Sarıbal, üreticinin kilogram başına maliyetinin 27 TL olduğunu, bu fiyatın emeğin karşılığı olmadığını ve çiftçiye zarar ettirdiğini vurguladı.
“2024/2025 sezonunda avans fiyat 20 TL’ydi, ancak girdi maliyetleri yüzde 50’den fazla arttı. Üretici 30 TL’nin altında fiyat beklemiyor. Birlikler, enflasyonu ve üreticinin alın terini dikkate almalı” diye konuştu.
İTHALAT FATURASI 1,5 MİLYAR DOLARI AŞTI
Sarıbal, AKP’nin ithalata dayalı tarım politikalarının ayçiçeği üretimini bitirme noktasına getirdiğini savundu. Türkiye’nin ayçiçeğinde kendine yeterlilik oranının 2002’de yüzde 85’ten 2024’te yüzde 70’e gerilediğini belirten Sarıbal, 2024’te ayçiçeği tohumu, yağı ve küspesi için 1,8 milyar dolar harcandığını, 2025’in ilk altı ayında ise bu faturanın 1,5 milyar doları geçtiğini söyledi.
22 Temmuz 2025 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan kararla, 12 Ocak-31 Mayıs 2026 arasında 1 milyon ton yağlık ayçiçeği tohumu için sıfır gümrük vergisi, 400 bin ton ham ayçiçeği yağı için ise yüzde 20 gümrük vergisi uygulanacağını hatırlattı.
Bu kararın ithalatı artıracağını belirten Sarıbal, ayçiçeği üretiminin sürdürülebilirliği için Trakyabirlik, Çukobirlik, Karadenizbirlik ve Konya Şeker gibi kooperatiflerin etkin alım yapması gerektiğini vurgulayarak, “Kooperatiflere uygun finansman sağlanmalı, kamu bankaları üreticiye destek vermeli” dedi. Sarıbal, 2024’te dekara 732 TL destek açıklanmasına rağmen ödemelerin 2026’da yapılacağını, bu desteklerin enflasyon karşısında eridiğini ifade ederek, kuraklık zararlarının karşılanması için prim desteği ve kuraklığa dayanıklı tohum çalışmalarının hızlandırılması gerektiğini kaydetti.