Bursa Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Metin Özdemir’in katkılarıyla gerçekleştirilen çalışmada, katılımcıların yanıtları, yatırımların durduğu yönünde.
Anketin değerlendirme bölümünde, Aralık 2024 toplantısının ardından 2025 yılı ilk iki toplantısında da faiz indirimine giden TCMB, para politikasında gevşeme seyrine rağmen finansal koşulların görece sıkılığının korunacağı beklentisine sahipti denildi.
Değerlendirmede; “Bununla birlikte; Mart ayında yaşanan kur şoku yıl sonu enflasyon hedefine ulaşmayı riskli kılarken artan faizler büyüme açısından aşağı yönlü etkileri beraberinde getirme potansiyeli taşıyor. Reel sektöre ilişkin mevcut göstergelerin ise olumsuz seyrettiği izleniyor. Nisan 2025 (2025 I. Çeyrek) BUSİAD İktisadi Yönelim Anketine verilen yanıtların; özellikle sanayi sektörünün mevcut görünümünün süreceğini teyit eden ve kur şokunun etkilerini yansıtan bir görünüm sunduğu gözleniyor. Ayrıca firmaların, yatırım eğilimlerinin önemli ölçüde zayıflayacağı beklentisinde oldukları izleniyor” denildi.
ZAYIFLAMA BEKLENTİSİ...
Ankete katılan tüm firmaların mevcut ekonomik koşullardaki görünümünün, bir önceki çeyreğe göre önemli ölçüde farklılaşmadığı gözlenmektedir. Firmalar gelecek altı aylık süre içinde mevcut görünümlerinin zayıflayacağını değerlendirmektedir. Firmalar, önümüzdeki üç ay içinde bir önceki çeyreğe göre üretim hacimlerinde değişim olmayacağını beklemektedir. Ankete katılan tüm firmalar, önümüzdeki üç ayda istihdam düzeyinde bir önceki çeyreğe göre ortalama olarak sınırlı bir iyileşme beklemektedir. Ayrıca, önümüzdeki 6 ay boyunca ücretlere ilişkin maliyetlerde yukarı yönlü bir değişim beklenirken söz konusu beklenti bir önceki çeyreğe göre ortalama olarak azalış eğilimindedir. Ankete katılan tüm firmalar açısından gerek gelecek 12 ayda geçmiş 12 aya kıyasla makine-teçhizat yatırımlarının gerekse aynı dönem için bina-tesis yatırım harcamalarının bir önceki çeyreğe göre ortalama olarak önemli ölçüde zayıflayacağı görülmektedir.
İHRACAT...
İhracat yapan firmalar, gelecek üç aya ait ihracat siparişlerinin bir önceki çeyreğe göre ortalama olarak azalış yönünde bir değişim göstermesini beklemektedir. Ankete katılan firmaların faiz riskinde sınırlı bir azalış gözlenirken söz konusu risk, bir önceki çeyreğe göre imalat sanayi için yukarı yönlü bir eğilim göstermektedir. Yanı sıra firmaların finansman ihtiyacının da bir önceki çeyreğe göre artacağı izlenmektedir. İmalat sanayinin kur riskinde ise bir önceki çeyreğe göre ortalama olarak belirgin bir artış söz konusudur. Ankete katılan tüm firmaların gelecek üç aylık dönemde TL cinsi kredi faiz oranına ilişkin beklentisinin bir önceki çeyreğe göre ortalama olarak önemli ölçüde yukarı yönlü olduğu görülmektedir.
Ankete katılan tüm firmalar itibariyle, döviz kurundaki değişimlerin satış fiyatlarını etkileme hızı ağırlıklı olarak 0-3 ay arasında gerçekleşirken, tüm firmalar için bir önceki çeyreğe göre ortalama olarak hızın sınırlı düzeyde yükseldiği, imalat sanayinde ise söz konusu hızın aşağı yönlü değiştiği gözlenmektedir. Ankete katılan firmalar gelecek 3 ayda ortalama birim maliyetlerinin artmasını beklerken, söz konusu beklenti bir önceki çeyreğe göre zayıflamıştır. Firmalar gelecek 3 aya ilişkin satış fiyatlarının bir önceki çeyreğe göre aşağı yönlü değişmesini beklerken söz konusu beklenti imalat sanayinde daha güçlüdür.
“KAYBEDECEK ENERJİMİZ KALMADI...”
Anket sonuçlarını değerlendiren BUSİAD Yönetim Kurulu Başkanı Buğra Küçükkayalar, bir önceki anket döneminde ateşin düşmeye başladığını ifade ederken, Mart 2025’te yaşanan siyasi gelişmelerin ekonomiyi olumsuz etkilediğinin görüldüğünü söyledi. Küçükkayalar, “Gördük ki bizim gibi ülkeler ekonomi dışı etkenlerden de çok fazla etkilenmekte. Düze çıkıyoruz derken yaşanan gelişmeler zaten kırılgan olan ekonomimizi gerçekten olumsuz etkilemiştir. Heder olan hepimizin emekleri, ülkemizin gelirleridir. Bunları yerine koymak da kolay olmamaktadır. Temennimiz, dünyada giderek belirginleşen ticaret savaşlarının toz duman ortamına bu kadar kırılgan bir yapıyla dalmayalım. Umudumuz, yaklaşan fırtınayı ve doğabilecek fırsatları görüp tedbirleri gecikmeden almamız yönündedir. Kaybedecek enerjimiz kalmamıştır” dedi.
Küçükkayalar ankete yanıt veren BUSİAD üyesi firmalara da teşekkür etti.